7. Herri lanak, garraioak eta azpiegiturak
7. Herri lanak, garraioak eta azpiegiturak
I.?Arloa kopurutan
Aurten arlo honetan 44 kexa jaso dira guztira. Kexa horiek honako administrazio hauei buruzkoak izan dira:
− Tokiko administrazioa 22
− Foru administrazioa 13
− Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) 12
Azpi-arloen banaketari dagokionez, kexen sailkapena ondorengoa da:
− Herri lanak eta azpiegiturak 15
− Garraioak 10
− Administrazioaren funtzionamendua eta prozedura administratiboa 6
− Obrak egitea 6
− Beste alderdi batzuk 5
− Herritarren eskubideak 1
− Kontratazio araubidea, ondarea eta administrazioaren erantzukizuna 1
Arlo honetako kexen informazio estatistikoa, ekitaldia itxi den unean, honakoa da.
GUZTIRA | Izapidetzen | Amaituta | Jarduera okerra | Jarduera okerrik ez | Herritarrei aholkuak eta informazioa ematea | Gerora ez dira onartu | |
2010ean hasitakoak | 47 | 11 | 35 | 14 | 19 | 2 | 1 |
Aurreko urteetan hasitakoak* | 108 | 20 | 79 | 41 | 38 | 0 | 9 |
* Zifra orokorrei dagokienez, aurten arloak berrantolatu direnez eta, zehazki, Herri Lan eta Zerbitzuen arloa bi arlotan banandu denez, eta horren ondorioz epigrafe honekin bat ez datorren arloa sortu dela kontuan hartuz (hau da, Administrazio Publikoen Araubide Juridikoa, Ondasunak eta Zerbitzuak arloa eratu da), ezin da aurreko ekitaldiko eta ekitaldi honetako kexen bilakaerari buruzko konparazioa egin. Baina edozein kasutan ere, azpimarratzekoa da arlo hau banantzean, zerbitzu publikoei dagozkien kexen kopuru osoa nabarmen murriztu dela.
Jaso ditugun kexa gehienen tramitazio egoera arrazoizkoa da, izan ere, gure jarduna jaso ditugun kexa guztien ehuneko hirurogeita hamabostean burutu dugu, gutxi gorabehera, eta tramitazio fase desberdinetan bukatzeke geratu direnei dagokienez, laugarren hiruhilekoko kexak dira, baita aurreko hiruhilekoetako gutxi batzuk ere, alegia, arrazoi desberdinen ondorioz ebatzi gabe daudenak.
II. Jarduera-plana
Gure ohiko jardunaren funtsezko zati baten jatorria herritarrek aurkeztu dituzten banakako kexak dira. Hartara, jaso ditugun kexen tramitazioak hartu du arlo honetan gauzatu dugun lanaren zatirik handiena, eta gomendio edo iradokizun bat tramitatzea eragin duten espedienteak izan dira, beheragoko atalean zehaztuko dugun bezala.
Bestalde, kexa horietatik abiatuz, Arartekoaren erakundearen jarduera planak espedienteak ofizioz hastea aurrez ikusten du kexa horiek banakako ustezkotik haratago irits daitezkeen arazoak azaltzen dituztenean. Aurten, ofizioz espediente bakar bat hasi dugu azpiegitura proiektu baten inguruko publizitateari eta herritarren informazioari buruz, espedientea tramitatzen ari da, eta hori dela eta, une honetan ezin dugu jarduera horri buruzko azken balorazio bat egin.
III. Kexarik aipagarrienak
Atal honetan, tramitatu ditugun kexen laburpen bat egingo dugu, kasuan kasuko azpi-arlo materialetan multzokatuta, ondorengo epigrafe hauen arabera.
III.1. Administrazioaren funtzionamendua eta prozedura administratiboa
Administrazio publikoak bere zeregin legalak bete behar ditu espediente bat ezarritako prozedura administratiboaren arabera tramitatzeko, hau da, kasuan kasuko lege araudia aplikatu behar du, derrigorrezko tramite bat ere ahaztu gabe. Hala eta guztiz ere, batzuetan, prozedura formalki betetzeak, Legeak ezartzen dituen baliabideen eraginkortasun eta efikazia printzipioak kontuan hartu gabe, ondorio bidegabeak eragin ditzake, baita kalte antijuridiko nabarmenak ere, administrazioak bere jardunean behar besteko arreta ez izatearen eragina jasaten duten pertsonentzat.
Hausnarketa horren adibide gisa, Arartekoaren ebazpena, 2010eko otsailaren 17koa, izapidetu dugu, eta horren bidez, Eusko Jaurlaritzako Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Sailari iradokitzen zaio nahitaezko iragarkiak jartzeko irizpideak ezar ditzala, ordainketa egin behar duena hirugarren onuraduna denean. Jaso genuen kexak planteatzen zuen Sailak, desjabetzearen arloko iragarkiak sartzeko eskaeretan, iragarkiaren neurriari buruzko irizpideak zehaztu behar zituela, horien fakturak murritzagoak izan daitezen eta desjabetzearen onuradunentzat gutxieneko kostua eragiteko. Erreklamaziogilearen kasuan, iragarkietako batek orrialde osoa hartu zuen, eta beste batek, berriz, orrialde erdi. Testuaren edukiak ez zituen neurri horiek justifikatzen (hiru lursaili buruzkoa zen soilik). Kasuan kasuko sailak kasuan kasuko egunkarietan sartu beharreko iragarkiak ahal bezain merkeak izatea lortzeko ustezko guztietarako irizpideak orokorrean ezartzeko iradokizuna onartua izan zen.
III.2. Herritarren eskubideak
Herri administrazioek gauzatzea aurrez ikusitako plan eta proiektuei buruzko informazio eskaera herritarrek planteatzen diguten etengabeko gai bat da aurten ere. Herri lanen proiektuek eta azpiegiturek, zalantzarik gabe, eragin nabarmena dute herritarrengan. Oro har, proiektu horiek onuragarriak dira gehiengoarentzat etorkizunera begira, zerbitzuen erabiltzaile potentzial gisa, baina pertsona batzuek beren ondare edo eskubideetan zuzenean jasan behar dute plan edo proiektuen kaltea, eta ezinbestekoa da kalte horiek kontuan hartzea tramitazio publikoa egin behar denean eta proiektu jakin bat onetsi behar denean.
Kasuan kasuko proiektuarekin lotura zuzenagoa daukaten pertsona horiei eskaintzen zaien informazioaren kalitatea, erraztasuna eta xehetasunak lehenetsi behar dira eta, ahal den neurrian, informazioak pertsonalizatua izan behar du. Herri administrazioek proiektu batek interesdunaren etxeari eragingo dion ala ez jakiteko, edo gauzatu behar den obrak interesdunaren jarduera industrialerako sarrera zein neurritan baldintzatuko duen edo bere familiak ahalegin handiak eginez mantendu duen lurra desjabetuko dioten jakiteko kezkatuta dauden pertsonengana hurbiltzeko ahalegina egin behar dute.
Hartara, kasu batean, jabe batek esan zigunaren arabera, bazekien zer ari zen gertatzen eta espedientearen onespenari buruzko jakinarazpen ofizialak jaso zituen, baina, hala ere, ez zioten eman informazio zehatzik bere lurra zehazki zein neurritan okupatuko zen eta sarbidea nola konpondu zen jakiteko, eta horrek guztiak ziurgabetasun handia eragin zion.
III.3. Nahitaezko desjabetzea
Ekitaldi honetan ez dugu jaso nahitaezko desjabetzearekin lotutako inolako kexarik, funtzionamendua eta prozedurari buruzko epigrafean prentsako iragarkiei buruz aipatu dugun erreklamazioaz gain.
Edozein kasutan ere, hemen aipatuko ditugunak aurreko ekitaldikoak diren baina aurten burutu ditugun espediente batzuk izango dira. Horietan guztietan bereizgarri nagusia espedientearen ebazpenetan egon den atzerapen ikaragarria izan da, izan ere, batzuk duela hamar urte baino gehiago ere planteatu ziren, eta atzerapen horiek ez zuten inolako azalpen edo justifikaziorik.
Administrazioaren aurrean egindako eskaerak arrazoizko epe baten barruan ez ebaztea orokorrean salagarria baldin bada, desjabetzeko prozeduretako arreta falta eta atzerapenak are larriagoak dira, desjabetzen diren ondasunen okupazioa gehienetan premiazko okupazio sistemaren bidez egiten delako. Hartara, sistema horren bidez, administrazio eskudunak lehenbizi beharrezkoa den lurra okupatzen du, eta ondoren, balioespen espedientea tramitatzen du bi aldeak ez direnean ados jartzen balorazioari buruz.
Horrenbestez, oso larria da administrazioa ondasun desjabetua hainbat urtez erabiltzen aritu ondoren ere edo, nolanahi ere, ondasuna eskuragarri izan ostean ere, balioespen espedientea ebatzi gabe egotea. Gainera, duela gutxira arte, justizia auzitegietara jotzeak ez zituen balorazioari buruzko alderdiak behin betiko ebazten, izan ere, ebazpenak zehazten zuena administrazio desjabetzaileak balioespen espedientea tramitatzeko mandatua zen. Egoera hori hobetu egin zen Lurzorua eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearekin, izan ere, 185.2 artikuluak xedatzen duenaren arabera, prezio-orria formulatu denetik bi hilabete igarotzen badira eta ez baldin bada inolako ebazpenen berri eman, horren eragina jasaten duten pertsonak lurralde-desjabetzeko epaimahaira zuzendu ahalko dira balioespena behin betiko zehazteko. Hartara, bide bat irekitzen da administrazio desjabetzailearen jarduera falta ikusirik, horren eragina jasaten duten pertsonek ondasun desjabetuaren balorazioa lortzeko eta, desadostasun kasuan, bide judizialari ekiteko bide administratiboan zehaztutako prezio zehatz batekin.
III.4. Herri lanak eta azpiegiturak
Atal honetan aurten jaso ditugun kexak, alde batetik, azpiegiturak gauzatzean eragin diren kalteei buruzkoak izan dira (AHTaren lanen ondoriozko lur-jausiak, gaueko zaratak eta dardarak Donostiako trenaren lanengatik, sarbideak ixtea foru errepideetako trazadura berrien ondorioz, etab.). Beste kexa multzo bat errepideen eta landako bideen azpiegiturak hobetzeari eta/edo bide horien egoera eskasari buruzkoa izan da.
Adibidez, guraso elkarte batek kexa bat aurkeztu zuen ikastetxe pribatu baten sarrera desegoki eta arriskutsuagatik. Kexan aipatzen ziren bideak foru administraziokoak nahiz toki administraziokoak ziren. Foru administrazioak erantzun zuen hobekuntza lan jakin batzuk egiten ari zirela foru errepidean eragina izan zezakeen arloan. Bestalde, udalak adierazi zuen laguntzeko prest zegoela, baina erabakia haren eragina jasango zuen hezkuntza komunitateak hartu behar zuela ulertzen zuen. Hori guztia dela eta, elkarte interesdunari adierazi genion batzuetan, eta iraganean bereziki, eraikinak eraikitzeko baimenak eman izan direla kasuan kasu aurrez ikusitako erabileraren intentsitatea edo funtzioaren arabera egin beharreko urbanizazio obrak edo bide-sistema orokorren trazadurarekin lotzeko egokitzapen obrak egiteko eskatu gabe, baina horren ondorioa da ikastetxeko ekipamenduko sarbideak, kasu honetan lurzoru urbanizaezinean zeudenak, arras eskasak direla.
Azpiegitura desegoki horien arazoak konpontzeko, nahitaezkoa da adostasun batera iristen saiatzea eta lankidetza bilatzea, Hirigintza eta Lurzoruari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legeko 6. artikuluan aipatzen den gizarte-itunaren printzipioaren arabera. Plangintza nahiz kudeaketa urbanistikoaren arloko hirigintza-araudiak eta legezko beste tresna batzuek (diru-laguntzak edo ekarpen bereziak, adibidez) arazo horiei aurre egiteko irtenbideak martxan jartzea ahalbidetzen duten hainbat teknika aurrez ikusten dituzte, irismen eta inplikazio maila desberdinekin, esparru publikoari nahiz pribatuari dagokienez, jardueraren titular eta/edo onuradunen kasurako, kasuan kasu hautatutako aukeraren arabera.
Errepideen arloan, azpimarratzekoak dira Donostiatik Gasteizera joateko norabideen seinaleztapenari buruz jaso ditugun kexak. Interesdunek beren kexetan ziotenaren arabera, Gasteizera joateko, N-1 errepidea hartzeko aukera aipatu beharrean, seinaleztapenak AP-1 autopista berria eta AP-8 autopistari soilik egiten die erreferentzia, biak dira bidesaridunak, eta interesdunen ustez, egoera hori gehiegizkoa da eta irabazi asmoa agerikoa dela iruditzen zaie. Gipuzkoako Foru Aldundiak, alegia, Lurralde Historiko horretako errepideen seinaleztapenaren eskumena duen administrazioak, orientatzeko seinaleztapena prestatzeko erabiltzen diren oinarri metodologikoak azaldu zizkigun. Antza denez, seinaleztapena argitasun, soiltasun eta uniformetasun printzipioen arabera lantzen da, horretarako egin diren arau teknikoen arabera, bidegurutzeetan zein helmuga aipatu behar diren zehazteko. Salatu den kasu horretan, zehazki, Sailaren azalpenen arabera, aipatutako irizpide eta arauak aplikatuz gero, Donostia eta Gasteizen arteko bidea AP-8 eta AP-1 autopistetatik egiten dela ondorioztatzen da; gainera, hori da, hain zuzen ere, biderik laburrena, eta horrez gain, azpimarratzekoa da bidegurutzean aipatzen diren helmugetako bat N-1 Tolosa dela.
Landa bideei dagokienez, bideen egoera kaskarraren eta udalen ekintza faltaren inguruko kexak aurkeztu dira. Gaia korapilatsua da, izan ere, landa eremuko udalerririk handienek kilometro asko zaindu behar dituzte, baina baliabide mugatuak dituzte horretarako. Beste txosten batzuetan ere azaldu dugun bezala, garrantzitsua da udalek esparru horretan epe luzerako politika bat ezartzea, esku-hartze edo sustapen eremuak zehaztea diru-laguntzen bidez (adibidez: publikoak ala pribatuak diren kontuan hartuz); bideen erabilera intentsitatea, garatzen den jarduera ekonomikoa (nekazaritzako jarduera profesionalak) edo egokitzat jotzen diren beste irizpide batzuk aintzakotzat hartuz zein bidetan inbertitzea lehenesten den definitzea, eta kasuan kasurako egokia den publizitatea egitea interesdun guztiek horren berri izan dezaten.
Informazio eta gardentasun politika hori erabilgarria izango litzateke bide horiek erabiltzen dituzten herritarrek hobeto uler dezaten zergatik onesten diren proiektu batzuk eta beste batzuk ez; izan ere, hori positiboa izango bailitzateke komunikazio faltak eragiten duen mesfidantza ezeztatzeko. Gai hauetan izan dugun esku-hartzearen helburua izan da toki administrazioek beren inbertsio politikak zehazteko autonomia osoa duten arren, beren ahalmen diskrezionala nola erabiltzen duten behar beste arrazoitu behar dutela azpimarratzea. Are gehiago, udalaren esku-hartzea diru-laguntzen bidez gauzatzen denean, Diru-laguntzei buruzko azaroaren 17ko 38/2003 Lege Orokorrak ondorengo printzipio hauek derrigorrez bete behar direla zehazten du:
a) Publizitatea, gardentasuna, lehia, objektibitatea, berdintasuna eta diskriminaziorik eza.
b) Eraginkortasuna, Administrazio egilesleak ezarritako helburuak betetzean.
c) Eraginkortasuna, baliabide publikoak esleitu eta erabiltzerakoan.
III.5. Herri administrazioen ondarea
Aurten burutu dugu pertsona bati foru errepide batean eragindako kalteen gastuak egotzi nahi zizkiotelako aurkeztutako kexa baten inguruko esku-hartzea. Hain zuzen ere, Arartekoaren 2010eko maiatzaren 26ko ebazpenari buruz ari gara mintzatzen. Horren bidez, Bizkaiko Foru Aldundiko Herri Lan Sailari gomendatzen zaio eraginik gabe utz dezala kalte-ordainengatiko ebazpena, betearazteko agindu bat bete ez izanagatik.
Administrazio ekintza baten betearazte subsidiarioa aplikatu ahal izateko, xedatutako agindu edo mandatu bat bete ez denean, aldez aurretik ohartarazpen bat egin behar da, nahi eta nahi ez, administrazio ekintzaren betebeharpekoak boluntarioki bete dezan agintzen zaiona, eta horretarako, zentzuzko epea eman behar zaio, agindua betetzeko nahikoa izan beharko duena. Horrez gain, agindua bete ezean, nahitaez betearaziko dela ohartarazi behar zaio. Nahitaezko betearazpenaren legezko baldintza da egindako errekerimendua betetzearen aurreko "benetako erresistentzia" agertzea, eta baldintza hori betetzeak dakar errekerimendua egin ote zen eta erresistentzia egon ote den aztertzea.
Betearazpen aginduak ezin du orokorra izan; aitzitik, baliozkoa eta eraginkorra izan dadin ezinbestekoa da jabeak gauzatu behar dituen obrak zehaztea. Horrenbestez, zehaztasunak eman ezean, Administrazioaren errekerimendua zuzenbidearen kontrakoa dela ulertzen da. Laburbilduz, xeheki, zehazki eta behar bezala adierazi behar da zein diren gauzatu behar diren obrak. Kasu honetan, interesdunari ez zioten eman agintzen zitzaiona zer zen jakiteko adina zehaztasun eta, horrez gain, ez zitzaion eman agintzen zitzaiona betetzeko bestekoa zen zentzuzko eperik. Horrenbestez, igorritako likidazioa ez dela zuzena izan ondorioztatu dugu. Hartara, igorritako likidazioa eraginik gabe uzteko gomendatu zuen erakunde honek, eta foru sail interesdunak gomendioa onartu zuen.
III.6. Garraioak
Herritarrak beren ibilgailu partikularra ohiko garraiobide gisa ez erabiltzeko konbentzitzeko, herri administrazioek derrigorrez hartu behar dituzte garraio publikoko zerbitzu egokia eta erabiltzaileen beharren araberakoa eskaintzeko neurriak, erabiltzaileek ibilbideei, ordutegien luzapenari, segurtasuna eta erosotasunari eta abarri buruz eskatzen dituzten baldintzak kontuan hartuz.
Halaber, dirudienez, egun konkurrenteak diren garraio zerbitzuak zerbitzu osagarri bihurtzeko eskatzen dute hiritarrek, eta horretarako, ezinbestekoa da operadore desberdinen artean koordinazio handiagoa lortzea, dauden garraiobideak lotu ahal izateko eta zerbitzuak bikoiztea ekiditeko. Horrela, eskuragarri dauden baliabideak eraginkortasunez eta modu ezin hobean erabiltzea lor daiteke, eta horrez gain, energia aurreztea eta ingurumenaren gaineko kaltea murriztea lortzen da.
Hori ere helburuetako bat dela kontuan hartuz, Gasteizko Udalak Mugikortasun Iraunkorraren eta Espazio Publikoaren Plana onartu du, eta horren bidez, hiriko garraiobide-lineen eredua sakonean berrantolatu da. Erabiltzaileek ezarri diren ibilbide berrietako batzuen inguruko erreklamazioak aurkeztu dituzte. Horri dagokionez, azpimarratzekoa da interesdunek beren etxetik kasuan kasu hartu beharreko garraiobidera iristeko tartea nabarmen areagotu dela adierazi dutela, baita ibilbideen iraupena areagotu egin dela garraiobide-aldaketak egin behar dituztelako eta horien maiztasunak ez daudelako koordinaturik. Horri dagokionez, gailentzekoa da urtebete igaro dela ibilbide berriak ezarri zirenetik eta antzeman diren disfuntzioak kontuan hartuz antolaketa berriz egokitzen ari dela.
Bestalde, aipatzekoa da udal garraio zerbitzuak ezarritako garraiobide berrietarako, tranbiarako, adibidez, tarifa sistemetan aurrez ikusten zituen hobarien (ikasle-txartela eta txartel soziala) aplikazio faltarekin lotutako erreklamazioak jaso direla. Horri dagokionez, esan beharra dago Gasteizen hiriko garraio zerbitzu publikoa eskaintzen duen enpresa TUVISA udal sozietate anonimoa dela, eta tranbia, berriz, Eusko Tranek kudeatzen duela. Eusko Tran Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailera atxikita dagoen enpresa bat da.
Bestalde, erakunde honetan hainbat salaketa jaso ditugu beste gai baten inguruan, izan ere, Mugikortasunaren Plan hori martxan jarri zenetik, Gasteizko garraio publikoko konpainiak bikien aulkitxoak hiriko autobusetan sartzea debekatzea erabaki zuen. Horri dagokionez, azpimarratzekoa da TUVISA enpresak txosten luze bat helarazi zigula. Txosten horretan, autobusen barruko azelerazio eta balaztadek eragiten dituzten segurtasun arazoei buruzko ohar batzuk jaso ziren, baita umeek hiriko garraiobide publikoetan nola bidaiatu behar duten araututa ez egoteari buruzkoak ere.
Hala eta guztiz ere, Gasteizko Udalaren Osoko Bilkurak al datu egin zuen Bidaiarentzako Hiri Garraio Kolektiboaren Zerbitzua emateko Araudiko 81. artikulua, eta horrela, bikien aulkitxoak hiriko garraiobideetan sartzea baimendu zuen, baina ondorengoa ohartaraziz:
"Haur kotxea daramaten helduei ondokoa ohartarazten zaie: -Ez dago homologatutako gailurik autobusetan tolestu gabeko kotxeetan doazen haurrek segurtasunez bidaia dezaten. -Gerta daiteke haurrei eusteko aulkietan dauden uhalek ECe44/o4 araudia, zeinek arautzen baititu haurrei eusteko sistemak, ez betetzea. -Sabelean eta hiru puntutan lotzen diren uhalak ez dira gomendagarriak segurtasun neurri gisa ibilgailuetan bidaiatzen duten haurrentzat. -Bikientzako aulkiek beste arrisku bat ere badute, hain zuzen ere pisuen banaketa ez orekatua, zeinek erortzea eta irauli egitea errazagoa izan dadin ahalbidetzen baitu larrialdiko galgatzea, talka edo indar zentrifugoaren eragina badago".
Horren harira, TUVISA enpresak jakinarazi zigun 2009ko hirugarren hiruhilekotik aurrera merkatuan autobusetarako umeentzako aulkitxo bereziak eskuragarri jarri direla, baina, dirudienez, ezin dira orain arteko autobusetan muntatu, horretarako beharrezkoa delako autobusek ez daukaten euskarri bat izatea. Hala ere, TUVISA enpresaren Administrazio Kontseiluak erabaki zuen etorkizunean ibilgailuak eskuratzen direnean ibilgailu bakoitzean umeentzako bi aulkitxo izateko zuzkidura barne har dadila.
Bestalde, azpimarratzekoa da familia ugariei hobariak aplikatzearen inguruan gaur egun kexa jakin batzuk aurkezten jarraitzen dela. Hartara, adibidez, Galdakaoko familia batek herri horretan izan zuen arazo bat aipa genezake. Zehazki, hobaria 40/2003 Legeak, Familia Ugarien Babesari buruzkoak, zehazten duenaren arabera, Galdakaotik Bilbora joateko behar duten txartel konbinatua, urtekoa, erabiltzeko aplikatzeko arazoak izan zituen. Eusko Tren erakundeak azaldu duenaren arabera, arazoa zen txartelak banatzen dituzten makinak kasuan kasuko murrizketarako egokitu behar direla. Makinak egokitu egin ziren eta lehen eskuratutako bonuetan murrizketari zegokiona itzuli zitzaien.
Bukatzeko, gogoan izan behar dugu arazo horiek guztiek eragin berezia dutela minusbaliotasunak dauzkaten pertsonengan, izan ere, pertsona horiek, gaur egun ere, gainerako herritarrek baino garraio egokituko eskaintza murritzagoa daukate. Ekitaldi honetan landu diren gai zehatzak minusbaliotasunak dauzkaten pertsonen arlo espezifikoan aztertuko dira.
Edozein kasutan ere, bukatzeko, aipatzekoa da ezinbestekoa dela banakako arazo horiez haraindi joatea eta garraio azpiegituren analisi globala egitea, eta ondorioz, garraio publikoaren erabilerraztasunari buruzko txosten berezi bat egitea erabaki dela. Dokumentu honen helburua da egoeraren benetako irudi bat izatea lortzea, eta horrela, gizarteari eta erakunde eskudunei irudi hori helaraztea, antzemandako defizitak gainditzea ahalbidetzen duten erabaki estrategikoak hartu ahal izateko. (ikus txosten honetako V.2 kapitulua).
IV. Ondorioak
Jaso diren kexa gehienak azpiegitura handiak egikaritzeko proiektuen ondoriozkoak dira, adibidez, AHT eta Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailaren menpe dagoen Eusko Tranbide Sarearen (ETS) eskumeneko trenbide sarearen banaketaren ingurukoak. Oro har, kexak honako arrazoi hauen ondorioz planteatu dira: obrek etorkizunean eragin negatiboak ditzaketelako beraientzat, edo kasuan kasuko proiektua egikaritzeko lanek, behin-behinean, kalte jakin batzuk eragiten dizkietelako beren eguneroko bizitzan.
Lehenago ere askotan esan dugun bezala, proiektu handi horien eraginak jasaten dituzten pertsonek arazoak izaten dituzte arrazoizko informazioa eman ahal dien eta dituzten zalantzak argitu ahal dizkieten solaskideak aurkitzeko. Lan horien eragina zuzenean jasaten duten interesdunen ezinegona zati handi batean konponduko litzateke erreferentziazko arduradun bat izango balute eta arduradun horrek, behar besteko prestakuntza teknikoa eta proiektuaren gaineko ezagutza izanik, interesdunen zalantzak argituko balitu. Proiektu horien eragin zuzena jasaten dutenen kolektiboaz gain, kontuan hartzekoak dira ere auzokideen interesak defendatzen dituzten kolektiboen ordezkariak. Batzuentzat zein besteentzat, administrazio eskudunek, bide formal hutsez haraindi, bide eraginkorrak aurrez ikusi beharko lituzkete azpiegituren proiektuen tramitazioa eta informazioaren esparruan.
Horrez gain, behin baino gehiagotan jaso ditugu toki esparruan urbanizazioak egikaritzeko proiektuekin lotutako erreklamazioak, baita foru eskumeneko errepideekin edo landako bideen mantentze-lan eta hobekuntzarekin lotutakoak ere. Azken alderdi horri dagokionez, herritarrek sarrien planteatzen dituzten gaiak landako bide batzuetan inbertsioak noiz egingo diren edo zergatik egin diren edo ez diren egin jakiteko galderak aurkeztu ondoren erantzuna edo zehazpena jaso ez izanarekin lotuta daude. Administrazioek behar beste justifikatu behar dute beren inbertsio politika, baita epe ertainerako aurreikuspenei dagokienez ere, arbitrariotasuna eta diskriminazio-tratuarekin lotutako gaitzespenak ekiditeko.
Bukatzeko, azpimarratzekoa da herritarrek gero eta gehiago eskatzen dutela garraio publikoen koordinazio eta funtzionamendua hobea izan dadila garraio publikoa ibilgailu pribatua ez erabiltzeko aukera eraginkorra izan dadin, eta zerbitzuak hobetzeko ezinbestekoa da kasuan kasuko administrazio guztiek elkarrekin lan egiteko ahalegin handiak egitea. Arlo horretan aurrerapausoak eman direla ikusi da, esaterako, txartel bakarraren aldeko neurriak hartu dira Bizkaian, Gipuzkoan edozein garraiobidetan erabiltzeko ordainketa-txartel bateratuak lortu dira, Eusko Tran eta TUVISAren txartelen interoperatibitatea Gasteizen, baina hala eta guztiz ere, oraindik bide luzea egin beharko da garraiobideak erabiltzaileen aldarrikapenetara egokitzeko.